U dzieci w wieku szkolnym stopy i kończyny dolne zyskują ustawienie coraz bardziej typowe dla osoby dorosłej:
- Łuki podłużne stóp w warunkach obciążenia masą ciała są dobrze wysklepione (co można sprawdzić w badaniu podoskopowym),
- Z przedszkolnej fizjologicznej koślawości pięt (np. 15 stopni), pięty powinny stopniowo „prostować się”, uzyskując ostatecznie ok. 5 stopni koślawości – jak u osób dorosłych. Ta minimalna wartość koślawości jest warunkiem istnienia naturalnej pronacji, niezbędnej dla zachowania prawidłowej funkcji stopy. Pięta nie musi być więc idealnie pionowo ustawiona w stosunku do podłoża.
- Udaje się poprowadzić coraz bardziej prostą linię łączącą głowę kości udowej, kolano, staw skokowy oraz drugi palec stopy.
U dzieci z genetycznie uwarunkowaną nadmierną wiotkością więzadłową, stopy mogą pozostawać płasko-koślawe pomimo ukończenia 7-8 roku życia. Słabe mięśnie stóp, przykurcz mięśni łydki, czy patologie stawu biodrowego również mogą powodować opóźnienie lub brak wyrośnięcia z przedszkolnej koślawości. Terapia płaskostopia lub jego skutków powinna skupiać się na jego głównej przyczynie (likwidacja dysbalansu napięć mięśniowych, wzmacnianie mięśni stóp… itd.). Częstym pytaniem zadawanym przez rodziców w trakcie terapii jest:
– Czy wkładki ortopedyczne są potrzebne?
– Jakie buty powinno nosić moje dziecko?
Wady stóp a zużycie obuwia
Nierównomierny rozkład obciążeń wywierany przez stopy na podeszwę obuwia bez wątpienia przyspiesza jego zużywanie, tj. wytarcie podeszwy pod przyśrodkową lub boczną stroną pięty. Obserwuje się także rotacyjne wygięcie podeszwy i powstawanie wygnieceń w podeszwie we wnętrzu buta pod głowami kości śródstopia. Dodatkowo, zmieniony kształt stopy prowadzi do odkształcenia cholewki buta i deformacji zapiętka.
Zniekształcone obuwie niekorzystnie wpływa na wady stóp
Noszenie zdeformowanego obuwia jeszcze bardziej pogłębia wadliwe ustawienie stóp i kończyn dolnych – np. wytarcie/wygniecenie podeszwy pod przyśrodkową krawedzią pięty będzie jeszcze mocniej pochylać piętę do środka i zwiększać siły koślawiące działające na kolano.
Cechy obuwia dla dzieci i młodzieży z płaskostopiem
- podeszwa powinna być odporna na ścieranie i wygniatanie, zwłaszcza w okolicach pięty,
- gdy dziecko ma nadwagę i/lub cierpi z powodu dolegliwości bólowych stóp, podeszwa powinna dodatkowo stawiać opór w trakcie jej rotacji wzdłuż osi długiej (chwytając podeszwę za „piętę” i „śródstopie” podeszwa nie może dać się zbyt łatwo wykręcić),
- jeśli nie ma wyraźnych wskazań (brak bólu, masa ciała w normie) obuwie nie powinno ograniczać naturalnych ruchów w stawach stopy – obuwie nie musi być koniecznie nad kostkę ani też podeszwa nie musi być sztywną całością pozbawioną elastyczności,
- podeszwa w każdym przypadku powinna zginać się na linii palców, umożliwiając palcom udział w fazie odbicia,
- rozmiar obuwia dopasowany do długości stopy – wkładka fabryczna o 5-10mm większa od najdłuższego palca w większej stopie,
- zapięcie umożliwiające łatwą regulację wysokości podbicia – sznurowane lub na rzepy + zwracajmy uwagę na dokładne sznurowanie butów,
- noski na tyle szerokie, by umożliwić swobodne poruszanie palcami wewnątrz buta,
- wygodne, nie powodujące otarć i podrażnień.
…czyli jakie buty będą dobrym wyborem?
Powyższe wymagania w większości spełniają buty o kroju sportowym, „adidasy”. Marka nie jest tutaj najważniejsza – każdą parę butów najlepiej wziąć do ręki i sprawdzić grubość i elastyczność podeszwy. W okresie letnim najlepiej wybierać buty z cholewką z przewiewnego, siatkowego materiału, ostatecznie sandały z grubszą podeszwą, zakrytą piętą i otwartym przodem.
Jakiego obuwia należy unikać – tenisówki, balerinki, japonki
Trampki i tenisówki nie są najszczęśliwszym wyborem dla dzieci z wadami stóp, ponieważ ich trwałość jest zazwyczaj bardzo krótka. W przypadku balerinek, oprócz cienkiej podeszwy, wąski czubek powoduje ściśnięcie palców, co sprzyja powstawaniu deformacji palucha koślawego. Słabe trzymanie się buta na stopie (balerinki, japonki) wymusza nienaturalne odruchowe podkurczanie palców, co w dłuższym okresie czasu może powodować dysbalans napięć w obrębie mięśni stopy.
Jak osiągnąć kompromis? 🙂
- Obuwie do częstego chodzenia, biegania oraz na WF powinno być obuwiem sportowym typu „adidasy” o wyższym stopniu odporności na zużycie. Jeśli dziecko posiada nadwagę i cierpi na bolesność stóp, w butach można dodatkowo umieścić indywidualne wkładki ortopedyczne,
- W sytuacjach, w których dziecko więcej siedzi, niż chodzi, obuwie nie musi spełniać aż tak rygorystycznych wymagań,
- Jeśli nasze dziecko nie znosi adidasów, a kocha tenisówki lub bardziej eleganckie obuwie (bo tak nakazuje moda i koleżanki ;), regularnie sprawdzajmy stan obuwia – jeśli zauważymy jakiekolwiek zniekształcenia lub wgniecenia podeszwy, a jakość chodu pogarsza się, dziecko natychmiast powinno przestać nosić tę konkretną parę obuwia.
Warto przeczytać:
